Bu yazıda çocuklarda işitme kayıpları, işitme kayıplarının dil ve konuşma becerileri üzerine etkileri, çocuğunuzda işitme kaybı olduğunu anlamanın yolları ve işitme kaybı yaşamış çocuğunuzun dil gelişimiyle ilgili neler yapabilir ve bekleyebilirsiniz konularını bulacaksınız.
Eğer çocuğunuzun dil ve konuşma gelişiminde sorunlar görüyorsanız mutlaka okuyun. Ayrıca bu yazıda çocuğunuzun dil ve konuşma gelişimini takip etmek ve desteklemek için de çok güzel bir ücretsiz kaynak bulacaksınız.
Çocuklarda işitme ve dil becerileri birbirine oldukça bağlıdır.
Bu yüzden de;
‘‘çocuğum konuşmuyor’’
‘‘çocuğumun dil becerileri geride’’
‘‘çocuğum bazı sesleri yanlış söylüyor’’
‘‘sanırım çocuğum benim dediklerimi anlamıyor’’
diye yakınan ve bana her danışan ebeveyne ilk olarak sorduğum soru:
‘‘Çocuğunuzun işitmesi nasıl?’’
Çocuğunuzun doğduktan sonra işitme taramasını geçmiş olması harika!
Ama bu çocuğunuzun hayatı boyunca harika bir şekilde duyacağı anlamına gelmez.
Daha da önemlisi, dil ve konuşma becerilerinin geride kalması için bir çocuğun duyma becerisinin tamamen yok olması gerekmez.
İşitme ile ilgili daha az duyma, duyduklarına karşı aşırı hassasiyet ya da bazı sesleri farklı duymak gibi sorunlar da vardır.
Bu sorunlar dil ve konuşma gelişiminde geriliğe yol açabilir.
Haydi o zaman işitme ile ilgili nelerle karşılaşabiliriz, çocuğumuzda işitme ile ilgili sorunları nasıl fark ederiz ve bu durumlarda neler yapabiliriz bir bakalım.
Çocuklarda İşitme Kayıpları
Belki de buna ‘’işitme problemleri’’ demek daha doğru olabilir çünkü her zaman işitme öyle tamamen kaybolmak zorunda değil.
İşitme kaybı doğuştan ya da sonradan edinilmiş olabilir.
Doğuştan olan işitme kayıpları çocuğunuz doğduktan sonra yapılan taramada ortaya çıkabilir.
Edinilmiş işitme kayıpları ise, adı üstünde, sonradan olan işitme bozuklukları oluyor. Önce bundan başlayalım, çünkü bunu fark etmeyenlerle sık sık karşılaşıyoruz.
Edinilmiş İşitme Kayıpları
Edinilmiş işitme kayıpları da iki türde olur, sensörinöral ve iletken işitme kayıpları olmak üzere iki türde olur.
Sensörinöral işitme Kayıpları
Nörolojik ya da iç kulakta görülen işitme kayıplardır. Doğumda da ortaya çıkabilir, ileriki yaşlarda da iç kulaktaki titrek tüylü hücreler dediğimiz beyne sesleri ileten tüycüklerin zarar görmesi sonucu olur.
Koklear implant yöntemi bu tarz işitme kaybı olan çocuklar için uygulanır.
Bu hücreler zarar gördüğünde normalde kullanılan ve sesi yükseltmeye yarayan işitme cihazları işe yaramaz. Bu gibi durumlarda biyonik kulak da denen koklear implant yöntemi uygulanır.
Koklear implant kulak-burun-boğaz uzmanları tarafından uygulanan bir operasyonla yerleştirilir.
İletken İşitme Kaybı
İletken işitme kayıpları ise dış kulak, orta kulak ya da kulak zarında meydana gelir.
Bu işitme kayıpları tedavi edilebilir ya da ses yükseltici işitme cihazlarıyla durum daha iyi bir noktaya getirilebilir.
Küçük çocukların kulakları da minicik olduğundan ve bir de üstüne devamlı hasta olduklarında kulakta bol bol sıvı birikir ve iltihap oluşur. Buna biz otitis media diyoruz ya da halk arasındaki söylenişiyle, orta kulak iltihabı.
Kulakta biriken iltihap bir de devamlı oradan oraya hareket ederek çocukların duymalarını bazen azaltır bazen de onları seslere karşı çok duyarlı yaparak canlarını sıkar.
Bu iltihap bazen kendiliğinden geçer ama bazen de geçmez ve bu durumda bir doktorun kulak zarına tüp takması gerekir (buna birazdan tekrar geleceğiz).
Doğuştan İşitme Kaybı
Bazı bebekler de işitme kaybıyla doğarlar.
Doğuştan işitme kayıplarının gebelikte kullanılan ilaçlar, genetik ya da viral enfeksiyonlar gibi nedenleri olabilir.
Yeni doğan bebeklere yapılan işitme taramasında bu kayıplar çoğunlukla fark edilip işitme cihazı ya da koklear implant ile desteklenir.
Çocuğunuzda işitme kaybı olup olmadığını siz nasıl fark edersiniz? Bu yazının devamında.
‘’Çocuğumun işitmesinde sorun olup olmadığını nasıl anlarım?’’
Maalesef çocuğunuzun size işitmesiyle ilgili bir sorun olduğunu sözel olarak bildirmesi her zaman olası değil.
Bu yüzden de çocuğunuzun işitmesinde sorun olduğunu anlamak her zaman kolay olmayabilir.
Ama miniklerin duymasında bir sorun varsa bunu farklı yollarla anlamaya çalışabiliriz.
Örneğin:
- Çocuğunuz kulağını tutuyor veya kulağıyla oynuyorsa
- Ani seslerde refleks göstermiyorsa
- Bir yaş civarı ismine bakmıyorsa
- Etrafında olan bitene ilgisizse
- Duyduğu seslere dönüp bakmıyorsa
- Bazı seslere karşı fazlasıyla hassasiyet gösteriyorsa
- Verdiğiniz yönergeleri anlamıyorsa
- Söylediklerinizi tekrarlatıyorsa
- Bağırarak konuşuyorsa
Çocuğunuzun işitmesinde sorun olabilir.
- Onun dışında çocuğunuzun dil gelişimi yaşıtlarının gerisinde ise ve bazı sesleri doğru şekilde üretemiyorsa da işitmesini kontrol ettirmek önemli.
”Çocuğumda işitme kaybı varsa ne yapmalıyım?”
Bu gibi durumlarda bir kulak burun boğaz doktoruna ve odyoloğa görünmelisiniz.
Odyologlar, işitme testi uygulayarak çocuğunuzun işitmesinde bir sorun olup olmadığını görebilir.
Kulaktaki bu sıvı kendiliğinden geçmeyip biriktiğinde bir kulak-burun-boğaz doktoru tüp takarak kulak zarının arkasında suyun birikmesini önler.
Buna ventilasyon (ya da havalandırma) tüpü denir.
Çocuğunuzda sık sık kulak enfeksiyonu oluyorsa bu tüpün takılması çocuğunuzda işitme kaybı olmasını ya da bu kaybın sürmesini engelleyecektir.
Tekrarlayan enfeksiyonlar işitme sorunlarına yol açtıysa ve çocuğunuzun dil ve konuşma gelişimiyle ilgili şüpheleriniz varsa da bir dil ve konuşma terapistinden destek almanız gerekebilir.
Çocuğunuzu sizin de devamlı, her an ve her yerde destekleyebileceğinizi unutmayın.
Çocuğumun dil becerilerini her an her yerde nasıl destekleyebilirim?
”İşitme kaybı dil ve konuşma becerilerini nasıl etkiler?’’
İşitme problemleri duymayı, duyduğunu anlamayı ve dolayısıyla da dil ve konuşma gelişimini büyük oranda etkileyebilir.
Eğer ”Çocuğum Neden Yaşıtları Gibi Konuşamıyor” isimli yazıyı okuduysanız, dil ve konuşma arasındaki farkları da biliyorsunuz demektir.
İşitme ve dil gelişiminde gerilik
Eğer çocuğunuzda kalıcı ya da geçici işitme kaybı varsa bu zorlukların dil becerilerini nasıl etkileyeceği kaybın derecesine, süresine, sürekliliğine, ve tabii ki çocuğunuzun dil becerilerinin nasıl olduğuna bağlı.
İşitme kaybı ya da sorunları yaşayan çocuklarda
- geç konuşması,
- kelime öğrenmede zorluklar,
- yanlış dil bilgisi kullanımı,
- yönergeleri anlama
- başkalarının dediklerini anlama
gibi dil sorunları görülmesi olası.
İşitme ve konuşma problemleri
Duyduğumuz her sesin farklı bir frekansı vardır ve işitmedeki bazı problemler bu seslerin duyulmasını etkilerse çocukta o sesi ayırt etme ve üretme de zorlaşacaktır.
İşitme kaybı yaşayan çocuklar /s/, /f/, /t/, /k/ gibi farklı sesleri duymakta, ayrıt etmekte ve söylemekte zorluk yaşayabilirler.
Yani çocuklar genel olarak söyleneni duysa bile, bazı sesleri olması gerektiği gibi duyamayabilirler.
İşitme kaybının derecesine göre çocuğunuzun kendi söylediğini duyabilme becerisi de etkilenecektir.
Kendi sesini iyi duyamayan çocuklar yüksek ve daha tiz bir sesle konuşabilirler.
”Çocuğum tedavi olduktan sonra dil gelişimi nasıl olacak?’’
Eğer çocuğunuz geçici işitme sorunları yaşadıysa ve ventilasyon tüpü, işitme cihazı ya da koklear implant gibi yollarla desteklendiyse, bundan sonra ise çocuğun işitmesinde ve dolayısıyla da dil ve konuşma gelişiminde ilerleme olması beklenir.
Evet, bazen çocuğun dil becerilerinde ani bir patlama görülebilir. Bu patlama, işitme sorunları kısa sürdüyse ve çocuğun da durumu böyle bir patlama için uygunsa olur, neden olmasın?
Ama dil ve konuşma becerilerindeki ilerleme her çocuk için aynı olmayabilir.
Çocuğunuzun işitme sorunlarının ne kadar süredir ve ne boyutta olduğu, çocuğunuzun hâlihazırdaki dil gelişimi bunları hep etkiler.
O yüzden çocuğunuzun işitmesi yerine geldiyse bile hem sizden hem de bir dil ve konuşma terapistinden çokça desteğe ihtiyacı olabileceğini unutmayın.
Sizin çocuğunuz işitmesi nasıl? Çocuğunuzun işitmesiyle ilgili hiç endişelendiğiniz ya da bu konuda bir uzmana göründüğünüz oldu mu?
Umarım bu yazı sizin için aydınlatıcı olmuştur.
Bu yazıyı yararlı olacağını düşündüğünüz arkadaşlarınızla paylaşmayı unutmayın.
BENDEN DAHA FAZLA ÖĞRENMEK İÇİN:
Okumaya devam et!
Eğitimleri incele
Online olarak ulaşabileceğin bu eğitimleri kendi hızında ve zamanında tamamlayabilirsin.
(Eğitimlerle ilgili detaylı bilgi ve kayıt için resimlerin üzerine tıklayın.)
Çocuğunuz henüz çok konuşmuyorsa...
Çok dilli çocuk yetiştiriyorsanız. (0-4 yaş)
Sosyal medyada takip et
Buket Öztekin, çift dilli / çok dilli çocuklarda dil gelişimi ve dil bozuklukları üzerine doktoralı uzman dil ve konuşma terapisti ve bu bloğun sahibi. Eskişehir’de doğup büyüdü, üniversite eğitimini Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde tamamladıktan sonra uzmanlığını Anadolu Üniversitesi Dil ve Konuşma Merkezi’nde yaptı. Daha sonra ise Uppsala Üniversitesi’nde çok dilli çocukların dil gelişimi üzerine doktorasını bitirdi. Kendisi İsveç’te yaşayıp, Türkiye ve dünyanın dört bir yanındaki çocukları bıcır bıcır konuşturacak tavsiyeler vermekte. Aile eğitimi programları için www.bicirbicir.com sayfasını inceleyebilirsiniz.
