Çocuğumun kelime dağarcığı nasıl gelişir? Miniğinize yeni kelimeler öğretmek için yapabilecekleriniz saymakla bitmez.
Çocuğunuz ister konuşmaya yeni başlamış olsun, ister iki ya da üç kelimeli cümleler kuruyor olsun, ona yeni sözcükler öğretmek uygulayabileceğiniz pek çok etkili yöntem bu yazıda.
Ayrıca, ücretsiz kaynakları indirmeyi de unutmayın.
”Çocuğumun kelime dağarcığı nasıl gelişir, ben onun sözcük dağarcığını geliştirmek için neler yapabilirim?”
”Çocuklar yeni kelimeleri nasıl öğrenir?”
Bu süreç bazı anne-babalar için fark etmeyecekleri derecede zahmetsiz olabilir.
Ama pek çok kişi bu soruyu sormaya devam ediyor.
Çocuğunuzu bu serüvende çok daha iyi desteklemek istiyor musunuz?
O zaman bakalım, çocuğunuzun yeni kelimeleri öğrenmesinin en güzel ve kolay yolları neler.
Not: Buradaki tavsiyeler dil geriliği olan/geç konuşan çocuklar için de uygulanabilir. Fakat onların iletişimin farklı basamaklarında da desteklenmeleri gerektiğini unutmayalım.
Çocukların kelime dağarcığını geliştirmek için öneriler. ”Çocuğuma yeni sözcükleri nasıl öğretirim?”
Yapılan araştırmalara göre anne-babaların çocuklarına sunduğu bu güzel dil fırsatlarının çocuklarının ilerideki kelime dağarcığı üzerine olumlu etkisi olduğunu biliyor muydunuz?
Aşağıdaki yöntemler, her zaman kolaylıkla uygulayabileceğin ve her seviyedeki çocuk için yararlı olabilecek yöntemler.
Bu yöntemleri araştırmaların gösterdiği dil gelişimi prensiplerine dayanarak öneriyorum.
Haydi başlayalım.
BUNU DA OKU: Konuşmadan Önce Gelen 11 Önemli Beceri.
1. Kelimeleri günlük rutinlerine dahil et
Çocuğunun sözcük dağarcığını kolayca geliştirmek için her an her yerde bulabileceğin en güzel şeyler, rutinlerdir.
Rutinler, çocuğunuzun yeni kelimeleri öğrenmesinin güvenli bir yolu.
Minikler kelimeleri en güzel bağlam içinde öğrenirler.
Çünkü, gün içinde olup olabilecek en güzel ve sık tekrarlanan bağlamlar rutinlerdir.
Çocuğunuzla yaptığınız rutinleri bir düşünün, o kadar çoklar ki…
Bezini değiştirmek, dışarı çıkmaya hazırlamak, giydirmek, yemek hazırlamak, yemek, diş fırçalamak, yatmaya hazırlamak ve dahası…
Günlük rutinler esnasında yaptıklarınızdan, yapacaklarınızdan, çocuğunuzun yaptıklarından bahsetmeniz çocuğa da o anda olanlarla ilgili kelimeleri öğrenme fırsatı sunuyor.
Ayrıca, günlük olaylara benzeyen oyunlar da (örneğin doktorculuk, yemek yapma, çay vakti, bebeği yatırma, arabalarla oynama) çocuğunuzun yeni kelimeleri öğrenmesi ve duyduklarını pekiştirmesi için harika fırsatlardır.
2. Çocuğunun ilgisini takip et
Çocuğun ilgisini takip etmek, yani ortak ilgi herhalde dil gelişiminde en çok bahsettiğim yöntemlerden biri.
Çocuğunun yeni kelimeleri öğrenmesini istiyorsan onun sana verdiği ipuçlarını kaçırmamalısın.
Dil gelişimi prensiplerinden biri der ki, ‘‘çocuklar ilgilerini çeken şeylerle ilgili kelimeleri öğrenirler.’’
Yani, yapman gereken çocuğunun gözlemlemek ve onun nereye baktığı, ilgisinin nerede olduğu ya da sana ne gösterdiğini görüp onunla ilgili konuşmak.
Bunu yaparken de sözcükleri çeşitlendirmek önemli.
Yani, sadece isimleri tekrarlamak yerine, sıfatlar (nasıl), yer-yön (nerede), eylemleri de (ne yapıyor) işin içine katın.
3. Tekrarla
Tekrarın önemi, burada sık sık paylaştığım bir konu.
Çok karmaşık ve zor bir yöntem gibi görünmese de, bazılarının yapmayı unuttuğu bir şey olabiliyor.
Çocuklar tekrarla öğrenir.
Yeni kelimeleri öğrenmenin en önemli yollarından biri tekrardır.
Ama tekrar, yukarıda bahsettiğim bağlam ve rutinlerden ayrı düşünülemez.
Yani çocuğun karşısına geçip beş kere ‘’şişe’’ demek değil amacımız.
Aksine yine rutinler ve bağlam içerisinde aynı kelimeleri tekrarlamak.
Bir kelimenin öğrenilmesi için onun farklı şekillerde ve yerlerde birçok kez duyulması gerekir.
YouTube’da İZLE: Çocuklar Yeni Sözcükleri Nasıl Öğrenir?
4. Göster, canlandır ve duyuları kat
Miniğinizin bir çiçeği gösterdiğinde o çiçekten bahsederken onu koklaması, yumuşak bir şeyden bahsederken ona dokunması, kitap okurken kelimeleri hem duyup hem de resimlere bakması çok önemli.
Bu şekilde çocuğunuzun birçok duyusu işin içine giriyor ve dil gelişimi de kolaylaşıyor.
Kelimelerle hareketleri birleştirmek de çocuğunuzun yine kelimeler ve anlamları arasında bağlantı kurmasını kolaylaştıracaktır.
Özellikle bazı eylemleri (aç, at, ver, gel) gibi hareketlerle birleştirmek çocuğunuzun bu kelimeleri daha kolay öğrenmesi için yararlı olabilir.
Facebook’ta KATIL: Dil Gelişimi ve Geç Konuşma Hakkında Konuşalım.
5. Genişlet
Çocuğunuzun yeni kelimeler öğrenmesinin en güzel yollarından biri de onun söylediklerini genişletmektir.
Bu şekilde, çocuğunuz bildiği kelimelerin etrafında yeni yeni sözcükler de öğrenir.
Nasıl mı?
Örneğin, çocuğunuz bir köpeğe bakıp ‘’köpek’’ ya da ‘’hav hav ‘’ derse siz de o köpekle ilgili genişletme yaparak çocuğunuzun söylediklerine ekleme yapabilirsiniz.
‘’Köpekler hav hav der’’
‘’Köpek koşuyor’’
‘’Köpek çok küçük’’
‘’Büyük köpek’’
‘’Tatlı köpek’’
‘’Köpek uyuyor’’
‘’Köpek koltuğun üstünde’’
Bu şekilde çocuğunuza o köpeğin özelliği, ne yaptığı, nerede olduğuyla ilgili pek çok yeni kelime duyma şansı verirsiniz.
6. Bol bol kitap oku
Çocuğunuza kitap okumak, onun yeni kelimeleri öğrenmesi için de eşsiz bir yöntemdir.
Kitaplarda olan fikirler, olaylar ve karakterler, belki de çocuğunuzun evde ve dışarıda hiç deneyimlemediği şeyler olabilir.
Onun dışında çocuklar bazı kitapları çok sever ve onları tekrar tekrar okumak ister.
Bu da size buradaki kelimeleri tekrarlama imkanı sunar.
Kitaplar, çocukları gerçek hayattaki olayları da pekiştirir.
Çocuğunuz belki de hiç deneyimlemediği bir doğum günü senaryosunu kitaplar sayesinde tekrar tekrar yaşayabilir.
Kitapların içeriği kadar onları nasıl okuduğunuz da çocuğunuzun bu kelimeleri öğrenmesi için önemlidir.
Miniklere nasıl kitap okuyacağınızla ilgili daha güzel bilgiler almak istiyorsanız, sizin için bu konuda yaptığım videoları incelemenizi öneririm.
YouTube’da İZLE: Çocuğunun Dil Gelişimi İçin Ona Nasıl Kitap Okursun?
7. Oyun oyna
Kitap okumak kadar oyun oynamak da çocuğunuzun dünyayı ve kelimeleri öğrenmesinin olmazsa olmazıdır.
Çocuğunuz ne ile oynamayı seviyor olursa olsun, o oyunu çok güzel dil gelişimi fırsatlarına çevirebilirsiniz.
Bu yazının en başındaki rutinler bölümünde bahsettiğim gibi oyunlar da aslında çok güzel rutinler olarak düşünülebilir.
Bazı oyunlarla yeni senaryolar yazılırken, bazılarıyla da hayatın içindeki senaryolar (tamircilik, aşçılık, bebek bakımı vb.) tekrar edilir.
Oyun oynarken önemli olan yine çocuğunuzun yaptıkları hakkında konuşmak (paralel konuşma), kendi yaptıklarınız hakkında konuşmak (kendi kendine konuşma) ve çocuğunuzun ilgisini takip etmektir.
O an çocuğunuzun ilgisinin üzerinde olan ne ise, ya da çocuğunuz ne yapıyorsa bunun olmasına izin verip o anları yeni sözcükleri öğrenmek için fırsatlara çevirin.
Oyun oynamakla ilgili daha da ayrıntılı bilgiler arıyorsanız aşağıdaki linkleri incelemeyi unutmayın!
BUNU DA OKU: Oyun Oynayarak Dil ve İletişim Becerilerini Nasıl Geliştiririz?
YouTube’da İZLE: Çocuğunun MEYVELERLE Konuştur.
ÜCRETSİZ İNDİR: Çocuğumu Konuşturan Oyunlar
ÖZETLEYECEK OLURSAK
Çocuğunuzun yeni kelimeler öğrenmesi için yapabileceğiniz pek çok şey var.
Burada sadece en etkili ve kolay yöntemlere değindim.
- Kelimeleri günlük rutinlere dahil et
- Çocuğunun ilgisini takip et
- Bol bol tekrarla
- Göster, canlandır ve duyuları kat
- Genişlet
- Kitap oku
- Oyun oyna
Bakalım bu yöntemlerden hangileri sizin çocuğunuz için en güzelleri
Bu konuyla ilgili sorularınızı ve paylaşımlarınızı yorumlarda bekliyorum.
Benden daha fazla öğrenmek için:
Okumaya devam et!
Her yerde takip et, daha çok öğren!
Facebook'ta bize katıl!
Buket Öztekin, uzman dil ve konuşma terapisti, dil bilimi doktoru ve bu bloğun sahibi. Eskişehir’de doğup büyüdü, üniversite eğitimini Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde tamamladıktan sonra uzmanlığını Anadolu Üniversitesi’nde Dil ve Konuşma Merkezi’nde yaptı. Daha sonra ise Uppsala Üniversitesi’nde çok dilli çocukların dil gelişimi üzerine doktorasını bitirdi. Kendisi İsveç’te yaşayıp, şu sıralar araştırma hayatına devam etmekte ve Türkiye ve dünyanın dört bir yanındaki çocukların anne babalarına çocuklarını bıcır bıcır konuşturacak tavsiyeler vermekte. Aile eğitimi programları için www.bicirbicir.com sayfasını inceleyebilirsiniz.
